De taalvirtuoos

De laatste tijd staat Heinz Polzer weer regelmatig in de belangstelling. Nee, dit is niet de uitvinder van de ketchup, maar de taalvirtuoos die in de jaren zeventig naam maakte als Drs. P.
‘Taalvirtuoos...’ als dat woord niet had bestaan, had Drs. P het zelf verzonnen. Ik hoor het hem in gedachten zingen/zeggen met zijn schorre, onvaste stem. ‘Er was er eens een taalvirtuooooos, die eieren voor zijn geld koos...’, zoiets.

Drs. P stierf vier jaar geleden op hoge leeftijd, maar zou dit jaar 100 jaar zijn geworden. Dat is de reden dat vorige week de interessante documentaire ‘De terugkeer van Drs. P’ (in ‘Het uur van de wolf’) op tv was en dat Erik van Muiswinkel een theatertour maakt met ‘Buigt allen mee voor Drs. P’.

In de jaren zeventig heb ik een paar geweldige concerten bijgewoond in de aula van mijn school (het Titus Brandsma College aan het Dordtse Oranjepark). Zo ging ik uit m’n dak bij Long Tall Ernie and the Shakers (‘Do you remember?’), vond ik Alquin hartstikke gaaf of cool (‘Wheelchair groupie’) en zat ik pal voor het podium bij Earth and Fire (‘Maybe tomorrow, maybe tonight’ etc. etc.). Maar ook schoof daar op een avond een oude man in een grijs driedelig kostuum zijn kruk achter de piano om vervolgens bizarre Nederlandstalige liedjes te zingen. Hij had het over ‘knolrapen, lof, schorseneren en prei’, bleef maar ‘heen en weer, heen en weer’ herhalen en zong een lied waarin de ouders hun kinderen offerden aan Siberische wolven.

Terugrekenend moet Drs. P. toen ergens in de vijftig zijn geweest. Dus inderdaad, een oude man...(!) Sindsdien ben ik fan gebleven. Tot vandaag de dag kan ik niet op een pont stappen zonder ‘heen en weer’ in mijn hoofd (Blijf aan de wal, meneer. U ziet toch dat de boot vol is. Toe nou mensen, kom toch niet in deze volle boot. Ga nou weg mensen. Dat loopt nog verkeerd af! Wees nou verstandig mensen!). En alleen omdat ik nou eenmaal weinig met een slee reis, zit ‘Troika hier, troika daar’ veel minder vaak in m’n hoofd. Ja, Drs. TV heeft er wel wat mee, met het oeuvre van Drs. P.

Ontzet in Leiden

Een jaar of tien terug was ik gek op het oplossen van Logi-kwisjes. Jan en Anna zijn vrienden van de Roosjes, hun woonplaats begint met een klinker en ze hebben altijd een pen bij zich. Door nog een paar van dit soort zaken op te lossen kwam je er dan achter dat Janneke en Maria in Groningen woonden, zichzelf de Geeltjes noemden en nooit een speurtocht wonnen omdat ze vaak verkeerd liepen.

Vorige week deed ik samen met een aantal collega’s een speurtocht door Leiden. Ons uit acht personen bestaande team gaven we de Leidse naam ‘3 Oktober’ (Leidens Ontzet) en samen met een stuk of vijftien andere teams kregen we eerst, terwijl we van onze lunch genoten, een uitleg van de opzet en bedoeling van de speurtocht. Die uitleg duurde voor mijn gevoel twintig minuten. We werden overspoeld met allerlei spelregels, tips en uitzonderingen. We zouden een iPad krijgen die ons door de stad zou sturen en op diverse plaatsen drie soorten vragen zou kunnen stellen (blauwe, gele en groene). Ook zouden we een rugzak meekrijgen met allerlei voor de speurtocht nuttige spulletjes enzovoorts enzovoorts. Nou ben ik helemaal niet van de spelletjes die veel uitleg nodig hebben, dus na zo’n drie minuten toelichting haakte ik af en dacht ik ‘we zien ‘t straks vanzelf wel, de anderen zullen het allemaal wel begrepen hebben!’ 

Dát viel dus tegen. M’n collega’s zijn allemaal hoog-opgeleid, maar toen groepje ‘3 Oktober’ even later met de iPad en de rugzak buiten stond was al snel duidelijk dat niemand had begrepen wat nou de bedoeling was. ‘Ik draag de rugzak wel’, zei ik, wat me het gevoel gaf dat ik me alleen daarmee al nuttig maakte. Ik opende ‘m om te kijken wat voor handigs erin zat, maar dat leverde alleen maar meer vraagtekens op. Een attribuut vond ik wel bruikbaar: het pak stroopwafels. Maar de rest...

Ondanks dat we enigszins ontzet waren gingen we op pad en lieten we de iPad ons door het zonnige centrum van Leiden leiden. Af en toe verscheen er een vraag of raadsel op het scherm, die vreemd genoeg niks met Leiden te maken had. Ook varianten op logikwis-vragen zaten erbij, maar we waren na een anderhalf uur wandelen in het heerlijke najaarszonnetje zo rozig en melig dat we er niks van bakten. Ook andere teams die we tegenkwamen liepen trouwens verdwaasd rond en gaven aan dat ze het spel niet snapten. 

We besloten alle vragen en adviezen van de iPad te negeren en vonden een fijn terras op het water. Want vooral zónder speurtocht is Leiden een fantastische stad. ‘3 Oktober’ was blij dat het pas half september was en genoot van de frisse pilsjes. Dat beviel uitstekend, net als de barbecue erna. Maar mocht men volgend jaar in een of andere stad weer een speurtocht aankondigen, dan laat ik me ertoe niet meer verLEIDEN. ONTZETtend...!

Napoleon

Een poosje terug zag ik een documentaire over Nederland in de jaren 50 en 60. Allerlei sfeerbeelden kwamen voorbij, waaruit bleek dat het goed ging met de economie. Mensen kochten hun eerste tv, hun eerste auto, huizen moesten aan het aardgas (en moeten er nu weer vanaf) en er ontstonden bijvoorbeeld de eerste files. Ik vind het interessant om dat soort documentaires te zien. Het is nostalgie en het verrijkt je kijk op het leven van alledag.

Op een gegeven moment kwamen ook beelden voorbij van een fenomeen dat in die jaren zeer bekend was in België en Brabant: dansorgels! Deze grote orgels stonden in zalen, waar mensen zondagmiddag kwamen om te dansen, maar waar je ook kon eten onder het ‘genot’ van orgelmuziek. Toen ik de beelden zag herinnerde ik me weer dat ik vroeger als klein kind ook wel eens met mijn ouders (en andere familieleden) naar zo’n zaal ging waar zo’n dansorgel stond, en ik wist ook nog hoe die heette: dansorgel Napoleon in Rijsbergen.

Maar wat deden we daar? In m’n gedachten zie ik ons er niet zitten eten, en ik zie m’n vader en moeder er ook niet zwieren over de dansvloer. Maar voor m’n gevoel ben ik er toch echt vaker dan een keer geweest... Alleen om te kijken naar een orgel? Dat kan ik me toch ook niet voorstellen. M’n ouders kunnen het me vast vertellen, maar bij mijzelf zijn herinneringen uit mijn jonge jeugd niet erg scherp en betrouwbaar. Het is sowieso een wonder dat ik me nog dingen herinner uit de tijd van Napoleon.

Turen naar zee

Het is dat ze tegenwoordig voetbalwedstrijden en -talkshows uitzenden, anders zou ik nooit naar Veronica kijken. En ook de radiozender kan mij niet bekoren. Hoe anders was dat vroeger, toen de programma’s nog vanaf de Norderney op de Noordzee werden uitgezonden. De Top 40 met Lex Harding, de Jukebox van Stan Haag, Koffietijd met Tineke, Will wil wel... Ik was er, net als zo veel leeftijdgenoten, idolaat van.

Afgelopen zaterdag was het 45 jaar geleden dat de zeezender Veronica het zwijgen werd opgelegd. Ik herinner het me nog als de dag van gisteren (zie deze oude blog). Het leek mij een goede dag om eens richting kust te trekken. Niet om naar de zee te kijken, het zendschip te missen en te mijmeren over toen, maar om een bezoek te brengen aan het kleine Museum Rockart in Hoek van Holland. Daar is alweer jaren terug de complete studio van het Veronica-zendschip naartoe overgeplaatst, en het was er al die tijd nog niet van gekomen om er een kijkje te nemen.

Ik had al eens via internet rondgeneusd in het museumpje en ook daarom waren mijn verwachtingen niet hooggespannen. Maar toch, een piratenzender-fan als ik moest dit toch een keer gezien hebben. M’n verwachtingen bleken te kloppen. Het rondlopen in die kleine (best ‘herkenbare’) radiostudio was leuk en bijzonder. En de oude muziek en jingles die werden gedraaid zorgden voor het goede sfeertje. Maar daarnaast was er niet zo veel te beleven. Er hingen en stonden wat gouden platen van artiesten uit die tijd (Shocking Blue, Golden Earring, Cats, Long Tall Ernie & The Shakers) en er waren kledingstukken en gitaren tentoongesteld. Met andere woorden: ik stond toch vrij snel weer buiten.

En wat doe je in Hoek van Holland als de thermometer de dertig graden aantikt? Dan rij je toch even door naar het strand. En zo kwam het dat ik even later, met een Magnum in de hand en de broekspijpen opgestroopt, in de branding stond te turen naar zee...

Op de terugweg naar huis zette ik de autoradio toch maar ‘ns even op het Veronica uit 2019. Maar al gauw schakelde ik weer terug naar Radio 2. Tijden veranderen, en ik ook.